Fransa’nın Grenoble ve Paris kentlerinde geçen öğrencilik ve kısa süreli iş yaşamım boyunca neredeyse hafta içi her akşam yemek yediğim kampüs yemekhanelerinde vejetaryen alternatiflerin yetersizliğini ve vegan seçeneklerin yokluğunu fark ettiğimde henüz vejetaryen bile değildim. Genellikle patates kızartması, az pişmiş kanlı et ve pörsümüş kıvırcık parçalarından oluşan klasik öğrenci menüsü dışında; sıcak yemek olarak pirinç pilavı ve haşlanmış fasulyenin yanında servis edilen hindi, tavuk, sığır, domuz, ördek ya da tavşan bedenleri bulunurdu. Vejetaryen seçenekler her zaman sınırlı olup çabucak tükenir ve ilerleyen saatlerde hiç bulunmazdı. 2014-2019 yılları arasında en azından vejetaryen olmaya çalışan birisi olarak tercihim peynirli veya mantarlı pizzalardan ya da yukarıda sözünü ettiğim yağsız tuzsuz pilav-fasulye ikilisinden öteye gidemezdi.
Aradan iki yıl geçse de 15 Eylül 2020 tarihinde Libération’da okuduğum söyleşi Fransa’da okul ve yurt yemekhanelerinin bitkisel/vegan menü çıkarma konusunda hala çok geride olduğunu gösteriyor. Ancak söz konusu yazıda, Assiettes Végétales (Bitkisel Tabaklar) adıyla 2018 yılında kurulmuş ve kampüs menülerinde yüzde yüz bitkisel içeriklerin de yer alması için mücadele veren bir derneğin varlığını öğrenmek son derece sevindirici. Et-peynir-şarap kutsal üçlüsünün baskın olduğu bir yeme içme kültürüne sahip Fransa’da Assiettes Végétales oldukça önemli işler yapıyor.
Ülkede birçok kentte bireysel çabalarla vejetaryen yemek çıkaran yurt/yemekhane müdürleri olsa da değişimin güçlü bir katalizöre gereksinim duyduğu apaçık. Assiettes Végétales bu görevi üstlenmişe benziyor. Derneğin kampanya sorumlusu Cyril Ernst, öğrencilere tamamen bitkisel proteinlerden oluşan menüler hazırlanması ve sunulması için milletvekilleri ve senatörlerle görüşmeye başladıklarını belirtirken, üniversite kampüslerinde vegan alternatiflere geçişin ancak Yüksek Öğrenim Bakanlığı (Le Ministère de l’Education supérieure) aracılığıyla yapılacak bir düzenlemeyle kalıcı olabileceğinin altını çiziyor.
Türkiye’de hapishanelerde, kışlalarda ve okullarda ancak bireysel ya da yerel çabalarla sosyal medya üzerinden devam eden vejetaryen/vegan menü taleplerinin daha kurumsal ve örgütlü bir mücadeleye dönüşmesi ve siyaseti dönüştürebilmesi dileğiyle Assiettes Végétales’in çalışmalarını buradan sizlere aktarmaya devam edeceğim.
Emre YAVUZ
