Gıda Katkı Maddeleri

Yemek için aldığımız ürünlerin içlerinde hangi gıda katkı maddeleri var?

Tüketeceğimiz ürünlerin vegan olup olmadığı tam olarak bilmiyoruz. Alacağımız ürünün içindekiler kısmında genellikle süt ve süt ürünleri, yumurta veya bal içerip içermediğini kontrol edip ona göre ürünü alıp tüketiyoruz. Oysa tüketeceğimiz ürünlerin içlerinde yukarıda saydığım ürünler dışında da hayvanlardan elde edilen gıda katkı maddeleri bulunmaktadır. Katkı maddeleri kafa karıştırıcı olabiliyor. 

Peki, bu katkı maddeleri nelerdir?

Karmin(E120), böceklerden elde edilir ve en yaygın hayvansal renklendiricidir. Kırmızı elma sularında, şekerlemelerde ve diğer gıdalarda kullanıldığı gibi kozmetik ürünleri ve şampuanlarda kullanılır.

Lesitin (E322), soya fasulyesi gibi bitkilerde, yumurta sarısında ve hayvani kökende bulunur. Lesitin’in kaynağı bilindiği takdirde tüketilebilir lakin bunu içindekilere bakarak anlamamız mümkün değil.

Jelatin(E441) Memelilerin dokularında, kasları kemiklere bağlayan, kemikleri birbirine ve diğer organlara bağlayan kısımlarında bulunan ve bir protein olan kollagenden çıkartılan bir protein maddesidir. Hayvanların(çoğunlukla sığır ve domuzların) deri, kemik ve bağ dokularının kaynatılması ile üretilir. Jelatin, jellenmiş tatlı ve diğer gıda ürünlerin ana kaynağıdır. Meyve ve etlerin korunmasında yüzey kaplama maddesi olarak, süt tozu yapımında, pasta beze ve kremalarında, taffy, marshmello, haribo ve diğer şekerleme türlerinde, meyve sularında, dondurmada, yoğurtta, eritme peynirlerinde, diş macunu, şampuan, parfüm gibi kozmetik ürünlerinde ve ilaç sanayiinde kapsül ve tabletlerin filim tabakalanmasında kullanılmaktadır.

Sodium Kasein(E469), pastorize edilmiş sütün toz haline getirilmesi ile elde edilen protein türüdür. Kıvam artırıcıdır.

Yağ Asitlerinin Mono ve Di Gliseridleri (E471), gıdalarda emülgatör ve kıvam arttırıcı olarak kullanılır. Bitkisel ve hayvansal kökenli olabilmektedir. Bitkisel kaynaklı olan gliseridlerde bu parantez içinde belirtilir. Bu belirtilmediği müddetçe kaynağın hayvansal ya da bitkisel olup olmadığı şüphelidir ve tüketilmemesi gerekir. Yağ Asitlerinin Mono ve Di Gliseridleri, İçindekiler listelerinde E-471 kod ismi ile geçebilir. Bu bilgi içinde yağ asidi ifadesi geçen tüm ürünler ve katkı maddeleri için (E476 hariç 470-479 arası) geçerlidir. Bitkisel yağ asitleri daha ucuza mal olduğundan ve aynı işlevi birebir gördüğünden üreticiler genellikle hayvansal yağ asidi kullanmayı tercih etmemektedir ancak hayvansal yağ asitlerini kullanan üreticiler de vardır. Bu yüzden bu bilginin etikette belirtilmesi için firmaları uyarmak iyi bir fikir olabilir.

Kemik Fosfatı(E542), hayvan kemiklerinden üretilir. Topaklanmayı engelleyici ajan, emülgatör ve gıda takviyelerinde fosfor kaynağı olarak kullanılır. Esas kullanımı bununla birlikte kozmetiktir. (diş macunu gibi). Ürün hayvan kemiklerinden yapılır, domuz ve sığır gibi.

Maltol(636), süt şekerlerinin (laktoz ve maltoz )ısıtılmasıyla da elde edilir. Tarlakuşu ağaçlarından veya kavrulmuş arpadan da üretilir. Bunu belirtildiği takdirde tüketilebilir. Lezzet zenginleştirici bir özelliğe sahiptir. Şekerli ve karamelimsi bir tadı vardır. Ürünlerde ihtiyaç duyulan şeker miktarını azaltır. Birçok üründe, çoğunlukla da şekerlemelerde ve fırın ürünlerinde kullanılır.

Beeswax (E901), balmumu olarak da bilinir. Arının bal peteğinden yapılır. Mum yapımının yanı sıra kozmetiklerde, sakızlarda ve çeşitli gıdalarda yer alabilmektedir.

Şellak(E904), şellak bir tür bit tarafından üretilmekte olan parlaklık verici bir maddedir. Özellikle kozmetikte, çikolatalar ve şekerlemelerde kullanıldığına rastlanır.

L-Cysteine(910) Un işleme ajanı. Ekmek ve pasta ürünlerinde kullanılır. İnsan saçı, domuz dâhil hayvan kılı ve tavuk tüyünden elde edilir.

Lanolin(913), koyundan elde edilen mum. Bu koyun derisi tarafından salgılanır ve yününden ekstrakte edilir. Sakız ve temelde kozmetikte kullanılır.

L-Sistein(E920), paket ekmekler, paket yufkalar ve yufka ürünleri başta olmak üzere hamur temelli gıdalarda bulunma ihtimali vardır. Kullanılma amacı yufka, lavaş benzeri ürünlere esneklik ve dayanıklılık kazandırmaktır. Hayvan etinden ya da tüyünden üretilir. İnsan saçı, domuz dâhil hayvan kılı ve tavuk tüyünden elde edilir.

L-Sistin(921), paket ekmekler, paket yufkalar ve yufka ürünleri başta olmak üzere hamur temelli gıdalarda bulunma ihtimali vardır. Kullanılma amacı yufka, lavaş benzeri ürünlere esneklik ve dayanıklılık kazandırmaktır. Hayvan etinden ya da tüyünden üretilir. İnsan saçı, domuz dâhil hayvan kılı ve tavuk tüyünden elde edilir.

Lactitol(E966), peyniraltı suyundan elde edilen süt şekerinden (laktoz) üretilen sentetik şeker, düşük kalorili bir tatlandırıcıdır. Diyet ürünlerde ve tatlandırıcılarda kullanımına rastlanır.

Lysozyme(E1105), gıdalarda koruyucu madde olarak yer aldığına rastlanır. Bakterilerden de üretilebilen versiyonları olmakla birlikte tavuk yumurtası kullanılarak da üretilmektedir. Kaynağı belirtilmediği müddetçe şüphelidir.