Hepimiz daha akıllı olmak istiyoruz. Ancak, veganların biraz daha avantajı olabilir mi? Veganlar hayvansal ürünleri yiyenlerden daha mı akıllı?
Bu soru kesin bir cevabı bulunmamakla birlikte, et ve hayvansal ürün içeren yiyecekleri tüketmeyen insanların tüketenlere kıyasla daha yüksek zeka seviyelerine yönelebileceğini öne süren çok sayıda kanıt var.
Zeka söz konusu olduğunda, bir insanın yaşam tarzı ve diyeti, hem basit işler hem de daha yüksek muhakeme becerileri gerektiren şeylerde ne kadar iyi olduğu üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilir.
Sonuçta, yediğimiz yiyeceklerin aldığımız besinlerle doğrudan bir ilişkisi vardır; bu da vücudumuzun ne kadar iyi çalıştığını etkiler (bu durumda beynimizin ne kadar iyi çalıştığını).
Bu makalede, genel olarak insan beyni hakkında bazı bilgiler paylaşacağım, ayrıca veganların daha akıllı olduğuna dair dikkat çekici kanıtlar açıklayacağım. Sonuçta, sizlere “Veganlar daha akıllı mı?” sorusuna bilgilendirici ve tatmin edici bir cevap vermeyi umuyorum.
Yaban mersini, tüketim saatleri içinde bilişsel performansı önemli ölçüde artırabilir.
– Dr. Michael Greger
İnsan beyni hakkında
İnsan beyni kuşkusuz insan vücudundaki en karmaşık organdır. Vücudunuzun tüm duyularını ve işlevlerini kontrol etmekle kalmaz, aynı zamanda söz konusu uyaranlara en uygun fizyolojik yanıtı üretmek için vücudunuzun diğer bölümlerinden toplanan bilgileri de yorumlar.
İnsan beyninde, her biri kendi amacı ve sorumlulukları olan birçok farklı bölüm vardır. Beynin en yaygın üç ana bölüme ayrıldığı söyleniyor: beyin sapı, serebrum ve beyincik.
Serebrum en büyük kısımdır ve konuşma, akıl yürütme, öğrenme, ince motor kontrolü, duyguları işleme ve daha fazlası gibi yüksek işlevlerden sorumludur. Beynin bu kısmı ayrıca görsel, dokunsal ve işitsel bilgilerin alınmasından ve işlenmesinden sorumludur.
Bu arada, beyincik daha temel fiziksel sorumluluklarla ilgilenmekte; kas hareketlerini koordine etmekte vekişinin dengesini ve duruşunu korumaktadır.
Beyin sapı temel olarak beynin diğer bölümleri ve omurilik arasında bir röle merkezi olarak işlev görür (ki bu vücudunuzun geri kalanına bağlanır). Beyin sapı, solunum, kalp atış hızı, uyanma ve uyku döngüleri, vücut ısınız ve daha fazlası gibi birçok otomatik işlevden sorumludur. Beyin sapı ayrıca beyninizin hapşırma, öksürme, kusma ve yutma gibi refleksif hareketlerden sorumlu kısmıdır.
Human Brain Facts'in makalesine dayanarak, bilim adamları ve araştırmacılar insan beyninin karmaşıklıklarını yüzyıllardır anlamaya çalışıyorlar ve bilim bu konuda ileriye doğru büyük atılımlar yaparken (yukarıda bahsedildiği gibi özellikle beynin hangi kısımlarının ve hangi bedensel işlevlerden sorumlu olduğunu anlamak konusunda) bu organın nasıl çalıştığını öğrenmek için hala çok daha fazlası var.
Everyday Health'e göre, beyin sağlığı için en kritik üç besin maddesi; Omega-3 Yağ Asitleri (konsantrasyonun iyileştirilmesine ve hafıza kaybının önlenmesine yardımcı olabilir), flavonoidler (beyinde yaşlanmanın etkileriyle savaşır ve özellikle hafıza sorunlarını önlemeye iyi gelir) ve E vitamini (hücre hasarını önlemek için iyidir ve hatta Alzheimer hastalığını geciktirmek için bazı çalışmalarda bile gösterilmiştir).
Bilim, sağlıklı ve yüksek işleyen bir beyni korumak için hangi besinlerin en önemli olduğu konusunda bir anlayış geliştirmiştir.
Et Yiyenlerin Beyinleri ile Vegan Beyinler
Vegan bir diyetin bir kişinin akıl sağlığı için et yiyen bir diyetten daha iyi olup olmadığı konusunda ateşli tartışmalar çok fazla vardır.
Sonuçta, herhangi bir diyetle iyi bilişsel sağlık elde etmek, Livestrong makalesinde doğrulanan ve tartışılan, bir besin dengesi elde etmeye bağlıdır.
Sağlıklı bir vegan diyette bile, vücudunuzu ve beyninizi sağlıklı ve tam olarak işlevsel tutabilmek için gereken temel besin maddelerini elde etmek için dikkatle yediğiniz yiyecekleri seçmeniz gerekecektir.
Bununla birlikte, vegan veya vejetaryen olan kişilerin (yetişkinler gibi bir yaşam tarzı benimsemiş olsalar bile) tipik olarak et yiyen insanlardan daha yüksek IQ'lara sahip olduğuna dair kanıtlar gösteren çalışmalar yapılmıştır.
Yapılan bir araştırma (çocukluk çağında zeka konusunu uzun süreli diyet seçimleriyle ilgili olarak tartışan Psikoloji Bugün makalesinde bahsedilmiştir) yetişkin vejeteryanlara yöneliktir ve ortalama olarak çocukluk döneminde bu kişilerin et yiyenlere göre daha yüksek IQ'ları olduğunu doğrulamıştır (ortalama IQ vejetaryenler için yaklaşık 109.1, et yiyenler için ortalama 100.9).
Ek olarak, LifeHacker'ın makalesinde ayrıca, vegan veya vejetaryen beslenmenin (çoğu durumda veganların ve vejeteryanların sadece daha akıllı değil aynı zamanda empatik olduğunu da açıkladıkları) beyin aktivitelerini arttırdığını açıklarken, et yiyenlerin obezite, kalp hastalığı, diyabet ve diğer ciddi sağlık koşullarını geliştirme şansının daha yüksek olduğuna değinmiştir.
Vegan diyetler tipik olarak vejeteryan diyetlerinden daha katı olsa da (vegan ve vejeteryanlarda et yiyenlere kıyasla bu yüksek zeka eğilimini doğrulamak için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir), “veganlar daha mı akıllı?” sorusunun cevabının “evet” olduğunu reddecek bir kanıt yoktur.
Bu makalenin sonraki iki bölümünde, akıllı bir diyet ile akıllıca olmayan bir diyet arasındaki farkı yaratabilecek gıdaların bazılarını açıklayacağım.
Veganların Yediği ve Sizi Daha Zeki Yapan Yiyecekler
Bu makalenin önceki bölümlerinde belirtildiği gibi, beyin sağlığı söz konusu olduğunda (E vitamini, flavonoidler ve Omega-3 yağ asitleri gibi) kritik öneme sahip bazı besinler vardır.
Ve veganlar yedikleri meyve ve sebzelerden bu faydalı besinleri bol miktarda alabilirler.
Örneğin E Vitamini, birçok bitkide bulunabilen beyin sağlığı için önemli bir besindir.
Global Healing Center'ın faydalı makalesine göre, E vitamini; badem, fındık, çam fıstığı ve diğer çiğ tohumların yanı sıra İsviçre pazısı, hardal yeşillikleri, ıspanak, lahana ve şalgam gibi yeşilliklerde bulunabilir. Zeytinler ve papalar da mükemmel E vitamini kaynaklarıdır.
Omega-3 Yağ Asitleri, çeşitli vegan gıdalarda da bulunabilir. Çoğu insan için birincil kaynak balık ve yumurta gibi hayvansal ürünler olsa da (her ikisi de veganlar için uygun seçenekler değildir), ancak bazı fındık ve sebzelerden yeterince omega-3 alınabilir.
PETA'nın makalesi, veganların diyetlerinde yeteri kadar omega-3 elde edebileceğini göstermekte, ceviz ve bazı yeşilliklerin iyi omega-3 kaynakları olarak önerildiğini söylemekte; ayrıca, yüksek seviyelerde omega-3 içeren yemekler için bazı vegan dostu tarifler sunmakta.
Şimdi, beyninizdeki yaşlanmanın etkilerini önlemeye yardımcı olmak için önemli olan flavonoidlere geçiyoruz (özellikle hafıza problemleri söz konusu olduğunda).
Livestrong'un makalesinde, yaban mersini, ahududu, kızılcık ve çilek gibi parlak ve canlı renklere sahip meyveler, portakal, greyfurt, limon, erik, elma ve şeftali, koyu renkli fasulye (barbunya fasulyesi ve siyah fasulye gibi) ve bazı fındıklar (ceviz, antep fıstığı ve cevizler gibi) gibi iyi miktarda flavonoid içeren mükemmel bir gıda listesi sunulmaktadır.
Tabii ki, sadece beyninizin sağlığını değil, tüm vücudunuzun sağlığını da artırmak için yenebilecek birçok vegan dostu yiyecek var.
Şimdi ise, vegan diyetin hayvansal ürünler ve sağlıksız gıda içeren bir diyet üzerindeki avantajlarını daha iyi açıklamak için sağlığınız üzerinde olumsuz etki yaratabilecek yiyecekleri tartışacağız.
Veganların Daha Az Yediği Daha Az Zeki Olan Daha Az Yiyecekler
Doğal gıdalar genel sağlığımızı arttırmaya ve zekâmızı arttırmaya yardımcı olabildiği gibi, kötü ve sağlıksız yiyecekler de sağlığımızı ve zihinlerimizin çalışmasını olumsuz yönde etkileyebilir.
Colonics Chicago’dan gelen makale, bu tür yiyecekleri listeliyor ve neden vücudumuz ve beynimiz için bu kadar kötü olduklarını açıklıyor.
Bu listede abur cuburlar (şeker, tuz ve trans yağlar yüksektir), hızlı yiyecekler ve paket yiyecekler (özellikle koruyucular, katkı maddeleri içerebilen hızlı yiyecekler, hamburgerler ve sosisli sandviçler gibi) kullanılan et türlerine ve nereden geldiklerine bağlı olarak hormonlar ve işlenmiş proteinler (sosis, sosisli sandviç ve salam gibi ürünler) bulunmakta.
Veganlar bu sağlıksız yiyeceklerin çoğunu satın almadıklarından ve büyük oranda yemeyeceklerinden, içlerindeki zararlı katkılardan kaçınırlar (aynı zamanda bu yiyeceklerin zeka üzerindeki olumsuz etkilerini önlerler).
Beyin sağlığı için yüksek risk taşıyan başka bir yiyecek türü de cıva içeriği yüksek balıklardır; genel olarak balık, içerdiği omega yağ asitleri sayesinde faydalı olsa da, civa bakımından yüksek olan balıklar, cıvanın sinir sisteminize yapabileceği zararlardan dolayı sağlığınız için tehlikelidir.
Sonuç olarak, veganların bu tür zararlardan muzdarip olma ihtimalleri daha düşüktür çünkü balık yemezler.
Özetle, beyin sağlığına fayda sağlayabilecek birçok gıda olduğu gibi, kaçınılması gereken gıdalar da vardır; neyse ki, vegan bir yaşam tarzı, yiyemeyeceğiniz yiyecekler nedeniyle sizi doğru yöne yönlendirecektir.
Et Yemeye İlişkin Ruh Sağlığı Sorunları
Vegan beslenme sadece doğru meyve ve sebzeleri yeterince yemenizi sağlayarak beyin sağlığına yardımcı olmakla kalmaz (böylece beyninizin gerektiği gibi çalışması için gereken miktarda besinleri de alır), et yemekle gelen potansiyel sağlık sorunlarından kaçınmanıza da yardımcı olabilir.
Et yemeye gelince en kaygılanan konulardan biri, Alzheimer riskinin artmasıdır.
PETA'nın makalesine göre, C hastalığını, bazı et ve süt ürünlerinde bulunabilecek kolesterol ve toksinlere bağlayan bir araştırma bulunmakta. Ek olarak, et ve diğer hayvansal ürünleri tüketen insanların Alzheimer hastalığına yakalanma riski veganlara ve vejeteryanlara kıyasla daha büyük bir risk oluşturuyor.
Üstelik, bir kişiyi Alzheimer'a yakalanmasına karşı korumaya yardımcı olabilecek önemli besinlerin çoğu, birçok vegan diyetinin çekirdeğini oluşturan meyve ve sebzelerde bulunabilir.
Et ve diğer hayvansal ürünlerin tüketimi ile ilgili olarak ortaya çıkan bir diğer sağlık sorunu depresyondur. Konuyla ilgili araştırmalar devam ederken, et yeme ile depresyon riski arasında bir bağlantı olduğunu gösteren bazı çalışmalar yapılmıştır.
Ancak, depresyon karmaşık bir sağlık durumu olduğundan, et yemenin bir kişinin zihinsel sağlığını nasıl etkileyebileceğinin özelliklerini daha iyi belirlemek için daha fazla çalışma yapılması gerekmektedir.
Bununla birlikte, birçok insan için, sadece depresyonda potansiyeli bile, et ve hayvansal ürünleri tüketmeyi yeniden düşünmeye teşvik etmek için yeterlidir.
Sonuç
Sonuç olarak, veganların daha zeki olduklarını kesin olarak doğrulamak için daha fazla araştırma yapılması gerekirken, hayvansal ürünler ve zararlı katkı maddeleri içeren işlenmiş gıdalar gibi potansiyel olarak zararlı gıdalar tüketmedikleri için, sorunun ne kadar açık olduğu anlaşılıyor.
Veganlar daha mı akıllı? Evet, daha akıllılar.
Sonuçta, veganlar sadece et ve diğer hayvansal ürünlerle birlikte gelen potansiyel sağlık risklerinden kaçınmakla kalmıyor, aynı zamanda sağlıklı ve işleyen bir beyni korumak için gereken temel besinleri içeren yüksek düzeyde sağlıklı gıdalar tüketiyorlar.
Veganların daha zeki olduğunu mu düşünüyorsun? Aşağıdaki yorum bölümünde bana bildirin. Bu makaleyi en sevdiğiniz sosyal medya platformunda paylaşmayı da unutmayın!
Direkt çeviridir:
https://whoopwellness.com/are-vegans-smarter/
